Ostatnie przygotowania: Milena Banasiak i Dawid Lipski 

1) Posiedzenie otworzył przewodniczący Komisji Prodziekan Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie ks. dr hab. Adam Świeżyński, prof. UKSW, witając wszystkich, w szczególności zaś doktorantkę.

2) Następnie promotor – prof. Artur Andrzejuk zaprezentował curriculum vitae doktorantki.

3) Po oddaniu głosu samej mgr Milenie Banasiak zaprezentowała ona podstawowe tezy swojej dysertacji, wskazując głównie na samą postać Rafaela, a także na liczne jego obrazy, w których doktorantka odnalazła podczas swoich badań liczne nawiązania do myśli filozoficznej. Badania te wykazały, że Rafael w doskonałym stopniu znał filozofię, przede wszystkim starożytną, bowiem nie mogło być dziełem przypadku tak wierne oddanie tez filozoficznych w sztuce .

 Autoreferat: Milena Banasiak z promotorem 

4) Następnie, z powodu braku podczas obrony jednego z recenzentów odczytano recenzję przygotowaną przez dr hab. Małgorzatę Smorąg-Różycką, która wskazała na liczne walory rozprawy doktorskiej mgr Mileny Banasiak. Doceniła również ogromną odwagę doktorantki w związku z podjętym przez nią tematem, bowiem odczytywanie treści filozoficznych w dziełach jednego z najwybitniejszych przedstawicieli włoskiego renesansu jest zadaniem niełatwym, gdyż wymaga nie tylko znajomości sztuki, ale również historii oraz wielu okoliczności towarzyszącym powstawaniu dzieła sztuki .

 Ks. prof. Adam Świeżyński, prodziekan Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej UKSW odczytuje recenzję prof. Małgorzaty Smorąg-Różyckiej 

Następnie recenzję rozprawy doktorskiej mgr Mileny Banasiak odczytała prof. dr hab. Ewa Podrez, która podkreśliła ogromne zaangażowanie autorki dysertacji w powstawanie tego dzieła. Podkreśliła w recenzji, jak wielkim krokiem doktorantki było nieinterpretowanie interpretatorów, lecz zamieszczanie własnych, zupełnie nowatorskich ujęć poszczególnych dzieł sztuki. Prof. dr hab. Ewa podkreśliła, że w powstałej dysertacji można z łatwością dostrzec absolutną samodzielność jej autorki. Ponadto doktorantka zasugerowała dalszą drogę w badaniach w tym kierunku, co również w recenzji zostało mocno uwypuklone . v

 Prof. Ewa Podrez, prof. Artur Andrzejuk, mgr Milena Banasiak 

Po odczytaniu recenzji mgr Milena Banasik ustosunkowała się do nich, odpowiadając na postawione pytania. Pytanie dr hab. Małgorzaty Smorąg-Różyckiej brzmiało następująco: Pozycja Jacoba Burckhardta, Kultura Odrodzenia we Włoszech wpłynęła na wielu historyków sztuki. Są to bowiem niezwykle obszerne studia. Zabrakło w nich jednak zagadnień dotyczących wprost filozofii i sztuki, co można rozpatrywać w kategoriach swoistego żalu. Jakie są zatem główne punkty zainteresowań autora i czy odniesienia do filozofii i sztuki powinny się raczej znaleźć we wspomnianym dziele? Doktorantka jednoznacznie odpowiedziała, że tego typu odniesienia Jacob Buckhardt bez wątpienia powinien był zawrzeć w swoim wielkim dziele i należy ubolewać nad brakiem tych zagadnień w niniejszej pozycji, lecz nie wolno zapominać, że jest to dzieło absolutnie ważne i doniosłe w historii sztuki. Następnie doktorantka niezwykle szeroko i barwnie wskazała na poszczególne punkty zainteresowań Jacoba Buckhardta, jakie zawarł w konkretnych rozdziałach swojej książki.

 Prof. Ewa Podrez przestawia swoją recenzję 

Natomiast pytanie prof. dr hab. Ewy Podrez brzmiało: Czy obecność konkretnej filozofii w dziełach sztuki będzie przyczynkiem do uniwersalnego rozumienia sztuki, czy będzie raczej wskazywała na jej przygodność? Doktorantka odpowiedziała, że to zależy od samej filozofii. Jeżeli filozofia pozostanie aktualna, inspirowane nią dzieła sztuki pozostaną zrozumiałe i aktualne. Jeśli zaś filozofia straci swą aktualność i zostanie zapomniana, to sztuka wyrażająca jej myśli stanie się niezrozumiała i przebrzmiała. Oczywiście są arcydzieła, które zawsze i dla każdego człowieka będą zrozumiałe, bo niosą uniwersalne, ogólnoludzkie przesłanie.

5) Następnie doktorantka po kolei ustosunkowała się do pytań członków Komisji. Jako pierwszy pytanie zadał ks. dr hab. Grzegorz Bugajak: Jaka jest metoda, która zapewnia, że „odczytywanie” poglądów filozoficznych w dziele sztuki jest docieraniem do autentycznej myśli autora, a nie jest to tylko subiektywna interpretacja? Doktorantka odpowiedziała, iż w dziele sztuki można odnaleźć wiele warstw znaczeniowych. Treść, którą umieścił w nim świadomie autor jest jedną z nich. Dzieło sztuki, w przeciwieństwie do traktatu, może mieć wiele właściwych konkretyzacji, jak głosi U. Eco, które zależą od indywidualnych doświadczeń i wiedzy odbiorcy, a także od kultury, w jakiej przyszło mu żyć.

 Ks. doc. Grzegorz Bugajak 

Kolejne pytanie również zadał ks. dr hab. Grzegorz Bugajak: Na czym polega ilustracja sporu o potrzebie filozofii po Objawieniu we fresku Szkoła Ateńska? Mgr Milena Banasiak odpowiedziała, że ilustracja tego sporu obecna jest w interakcjach obecnych między dwoma freskami w Stanza della Segnatura – Szkołą Ateńską i Dysputą o Najświętszym Sakramencie. Polega między innymi na przejściach pomiędzy obrazami. Gest Arystotelesa może być interpretowany nie tylko jako wyraz jego przyrodniczych zainteresowań czy doktryny środka, ale też jako wskazanie na znajdujący się na przeciwnej ścianie sali fresk Dysputy. Podobnie gest Platona może być rozumiany jako sygnalizowanie istnienia nieba idei – wzorów wszystkich rzeczy, ale też jako zwrócenie uwagi na Ideę Dobra utożsamianą z Bogiem. Pozy obydwu myślicieli są obecne na drugim malowidle – gest Arystotelesa powtarza postać ukazana za św. Hieronimem identyfikowana jako św. Ignacy z Antiochii, św. Bernard, Klemens z Aleksandrii lub Grzegorz z Nyssy, a wskazująca na Hostię; gest Platona kopiuje św. Justyn Męczennik wskazujący Trójcę Świętą. Może to być znak, że mądrość poszukiwana przez filozofów została znaleziona w Objawieniu oraz że nie ma sprzeczności między rozumem a wiarą, bo źródłem obydwu jest Bóg.

 W pierwszym rzędzie: prof. Janina Gajda-Krynicka z ks. prof. Janem Sochoniem; w ostatnim rzędzie stoi dr Michał Zembrzuski 

Kolejne pytanie zadał ks. prof. dr hab. Jan Sochoń: Proszę wyjaśnić, co oznacza fakt, że Rafael włącza się w określone spory natury filozoficznej swojego czasu? Doktorantka odpowiedziała, że Rafael znając współczesne sobie spory filozoficzne włącza się w nie prezentując w swojej sztuce własne stanowisko, które jest łatwe do odczytania. Tak było na przykład z kwestią roli papiestwa w Christianitas. Program ideowy trzech spośród czterech dekorowanych przez artystę Stanz można odczytać jako obronę papieża i papiestwa przed zarzutami niektórych pisarzy. Nie można uznać za przypadkowe tego, że na dwunastu freskach pojawiają się argumenty wysuwane wyłącznie na korzyść dominującej roli Kościoła i stanowią one odpowiedzi na większość oskarżeń wysuwanych przeciw niemu. Dobrą ilustracją tego zagadnienia będzie fresk zatytułowany Przysięga Leona III którego wrogowie oskarżali o niemoralne życie, a papież oczyścił się z zarzutów przez złożenie przysięgi na Biblię w Bazylice św. Piotra. Obraz mówi, że niższa władza świecka nie może sądzić wyższej władzy duchownej, która podlega tylko Bogu. Papież ukazany jest jako osoba posiadająca moralną doskonałość i odpowiedzialna za swe postępowanie wyłącznie przed Bogiem, co zostało wymownie podkreślone przez łaciński napis widniejący u dołu fresku: (…) jest zadaniem Boga, a nie ludzi, sądzić biskupów. Poprzez nadanie papieżowi rysów twarzy ówcześnie zasiadającego na Tronie Piotrowym Leona X malowidło odnosi się do ówczesnych zdarzeń - zatwierdzenia bulli Bonifacego VIII Unam Sanctam mówiącej o przywilejach papiestwa przez sobór laterański w 1515 roku.

Kolejne pytanie zadała prof. dr hab. Janina Gajda-Krynicka: Odczytujemy filozofię z obrazów. Czy jest możliwa sytuacja odwrotna – czyli czy na podstawie obrazów można stworzyć dzieło filozoficzne? Mgr Milena Banasiak, odpowiadając stwierdziła, że wydaje się, że obrazy Rafaela dosyć wiernie ilustrują tezy filozoficzne. Mimo jednak swej wierności tezom filozoficznym w sztuce możemy znaleźć jedynie pewne symbole, które oddają treści filozoficzne. Do ich właściwego odczytania potrzeba znajomości szerokiego kontekstu kulturalno-historycznego i filozoficznego. Poza tym filozofia wymaga właściwej dla niej terminologii i naukowej ścisłości, a do natury dzieła sztuki należy pewna otwartość i niedookreśloność. Zatem trudno wyobrazić sobie sytuację, żeby na podstawie samych obrazów można było stworzyć dzieło filozoficzne albo filozoficzną teorię.

 Ks. prof. Adam Świeżyński przedstawia wynik uchwały Komisji doktorskiej 

Ostatnie już pytanie ponownie zadał ks. prof. dr hab. Jan Sochoń: Jak rozumieć sztukę w jej funkcji przekazywania wiedzy w świetle Platońskiego stwierdzenia, że malarstwo jest podwójnym fałszem jako odbicie rzeczy materialnych, które same są niedoskonałym odbiciem idei? Doktorantka stwierdziła, że wydaje się, iż Rafaelowi bliższe było stwierdzenie Plotyna mówiącemu, że sztuka jest urzeczywistnieniem idei i pomaga w „przypomnieniu” lub zwykłym uświadomieniu sobie prawdy.

6) Po opuszczeniu sali przez doktorantkę i gości ks. Prodziekan prof. UKSW dr hab. Adam Świeżyński otworzył dyskusję członków komisji nad obroną doktoratu, po czym nastąpiło głosowanie, w wyniku którego Komisja postanowiła wystąpić do Rady Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie o nadanie mgr Milenie Banasiak stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych w zakresie filozofii.

Sprawozdanie i zdjęcia: dr Anna Kazimierczak-Kucharska

 Gratulacje od promotora 

 Kwiaty od kolegów ze studiów