Dnia 4 marca 2017 roku o godzinie 16.00 w
Centrum Edukacyjno-Sportowym RENSEI w Borzęcinie Dużym przy ul. Warszawskiej
725 odbyła się promocja książki prof. Artura Andrzejuka „Modlitwy Gertrudy
Mieszkówny”. Prof. Andrzejuk jest kierownikiem Katedry Historii Filozofii
Starożytnej i Średniowiecznej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w
Warszawie, autorem wielu publikacji naukowych, a także tłumaczem dzieł
Gertrudy Mieszkówny.
Na wstępie dr Anna Kazimierczak-Kucharska – dyrektor ds. edukacji w RENSEI
przywitała wszystkich gości oraz prelegenta, dziękując za chęć wygłoszenia
wykładu, który prof. Andrzejuk rozpoczął od przedstawienia kilku faktów
zaczerpniętych z historii, informując słuchaczy o pochodzeniu Gertrudy,
która była córką Mieszka II, a zatem wnuczką Bolesława Chrobrego.
Prelegent przez jakiś czas swojego wystąpienia kierował uwagę audytorium na
miniatury, które przedstawiają Gertrudę. Prezentując je wyjaśnił, że
Mieszkównę można rozpoznać po takich szczegółach, jak np. charakterystyczne
klipsy, zdobiące jej uszy oraz po podpisie nad jedną z umieszonych na
miniaturze postaci. Nie bez znaczenia – jak zauważył Andrzejuk – okazuje się
również dalsza historia „Modlitw”, które stały się wianem dziewcząt z kręgu
rodziny Gertrudy Mieszkównej. Z tego też powodu Gertruda przed przekazaniem
swojego modlitewnika wnuczce, wydrapała ostrym narzędziem w kilku miejscach
niektóre modlitwy (bardziej osobiste, np. wydrapywane były te miejsca, w
których Gertruda zapisywała imię swojego syna, za którego gorliwie się
modliła – Petrus). Taka metoda usuwania tekstu w średniowieczu była
popularna i stosowana dość powszechnie. Fakt ten niestety, utrudnia
niejednokrotnie poprawne odczytywanie opracowywanych rękopisów i tak też
było z „Modlitwami”, w których pewne partie tekstu można odczytać, lecz z
ogromnym trudem.
Na koniec wykładu prof. Artur Andrzejuk zwrócił uwagę na inne tłumaczenia
modlitw napisanych przez Gertrudę, a także na stan badań dotyczący samej
postaci wnuczki Bolesława Chrobrego. Wyraził również swoje rozczarowanie
dotyczące braku wiadomości na temat Gertrudy i jej „Modlitw” jako pierwszego
dzieła spisanego na ziemiach polskich w programie szkolnym. Jest to duża
strata, ponieważ to wszystko, co w badaniach teologiczno-filozoficznych
pojawiło się w XIX wieku było już zapisane w „Modlitwach” Gertrudy, co
świadczy o bardzo wysokim poziomie jej wykształcenia.
Po zakończonym wykładzie nadszedł czas na dyskusję. Jako pierwsza pytanie
zadała dr Anna Kazimierczak-Kucharska dotyczące czerpania przez teologów i
filozofów XIX wieku z pism Gertrudy. Okazuje się, jak twierdzi prelegent, że
nikt wówczas do pism Mieszkówny nie odwoływał się. Jest to zatem postać
pomijana, pomimo że w jej „Modlitwach” pojawia się doktryna nauczania
Kościoła.
Kolejne pytanie zadała dr Urszula Wolska. Pytanie dotyczyło szans
wprowadzenia do podstawy programowej nauczania o Gertrudzie Mieszkównie i
jej dziełach. Okazuje się, że nie wiadomo, czy pomysł, pomimo wielu już
przeprowadzonych badań, zostanie zrealizowany, jednak biorąc pod uwagę
liczne kłopoty pojawiające się przy tego typu inicjatywach, upłynie jeszcze
sporo czasu zanim w szkołach będzie nauczana historia zgodna z prawdą, czyli
z „Modlitwami” Gertrudy jako pierwszym polskim dziełem. Pytanie dr Wolskiej
wywołało burzliwą dyskusję dotyczącą systemu szkolnictwa w Polsce, w którą
zaangażowana była większość uczestników spotkania.
Dalsza część dyskusji została przeniesiona do kuluarów przy kawie i
ciastkach, podczas której uczestnicy spotkania mieli szansę na bliższe
zapoznanie się z poglądami na temat Gertrudy samego prelegenta, ale również
pozostałych słuchaczy.
Autorka sprawozdania: dr Anna Kazimierczak-Kucharska