Warszawa z siedziby WSKPiSM: Aleje Jerozolimskie, Plac Defilad z Pałacem Kultury i Nauki, Stadion Narodowy

    
W dniu 13 maja 2012 roku odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa zatytułowana: „Teoria polityki. Aspekt filozoficzny, teologiczny, religioznawczy i społeczny”, zorganizowana przez Wyższą Szkołę Komunikowania Politologii i Stosunków Międzynarodowych oraz Wyższą Szkołę Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki przy współudziale Greckokatolickiego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Preszowskiego oraz Katedr Historii Filozofii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Niestety, z przyczyn niezależnych od organizatorów na konferencję nie przybyli współorganizatorzy ze Słowacji.

W skład komitetu naukowego weszły następujące osoby:
1. Doc. ThDr. PaedDr. Andrej Slodička, PhD. (UP)
2. Prof. Tadeusz Klimski (UKSW)
3. Prof. Tomasz Stępień (UKSW)
4. Prof. Arkady Rzegocki (UJ, PUNO)
5. Prof. Marek Rembierz (UŚ)
6. Prof. Artur Andrzejuk (UKSW, PUNO)
7. Prof. Krzysztof Kalka (UKW)

Z kolei Komitet Organizacyjny stanowili:
1. PaedDr. ThDr. Monika Slodičková, PhD (UP)
2. Dr Mirosław Murat (WSSMiA)
3. Dr Michał Zembrzuski (UKSW)
4. Mgr Anna Kazimierczak-Kucharska (UKSW)
5. Piotr Nowosad Kanclerz (WSSMiA, WSKPiSM)
6. Dr Izabella Andrzejuk (WSKPiSM) – sekretarz naukowy Konferencji

Konferencja została podzielona na sesję plenarną oraz na dwie sekcje.

Uczestnicy sesji plenarnej

Na początku sesji plenarnej Rektor Wyższej Szkoły Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki, dr Paweł Bromski, przywitał zebranych i życzył owocnych obrad.

Dr Paweł Bromski i dr Izabella Andrzejuk

Pierwszym prelegentem był prof. Tadeusz Klimski, prorektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, a jego wystąpienie było zatytułowane: „Osoba podmiotem polityki”. Prof. Klimski przedstawił najpierw kształtowanie się problematyki politycznej i miejsca w niej osoby w kontekście historycznym. Prelegent zauważył, iż rozumienie, czym jest polityka zarówno w wymiarze teoretycznym jak i praktycznym można w dziejach podzielić na dwa zasadnicze etapy. Pierwszy etap: od początków do średniowiecza – kiedy formułuje się kształt polityki. Etap drugi: od czasów nowożytnych do dziś – polega on na zmianie tego, co zostało wyodrębnione i określone w średniowieczu. Przyczyn postawy nowożytnej należy upatrywać – zdaniem prof. Klimskiego – w odmiennym rozumieniu nauki, w której nie ma miejsca na odwoływanie się do filozofii człowieka.

Prof. Tadeusz Klimski

Zdaniem prelegenta pewnym nawiązaniem do rozumianej w średniowiecznym stylu polityki jest personalistyczna wizja polityki J. Maritaina, według której człowiek transcenduje porządek ziemski, kierując się do porządku nadprzyrodzonego. W rozumieniu Maritaina człowieka należy ująć jako jednostkę (wówczas jest on podporządkowany społeczności, w której żyje i państwu) oraz jako osobę (co wykracza pozaziemski porządek). W takim kontekście propozycja Maritaina stanowi podstawę do budowania państwa pluralistycznego, w którym honorowane jest prawo naturalne i w którym panuje pierwszeństwo etyki przed ekonomią i techniką.

Prof. Arkady Rzegocki

Kolejnym prelegentem był prof. Arkady Rzegocki z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie (PUNO). W swoim wystąpieniu pt.: „Racja stanu we współczesnej teorii politycznej” prelegent, zdefiniował „rację stanu” jako uzasadnienie działania politycznego o wyjątkowym, jednorazowym i tymczasowym charakterze, w celu zapobiegania zagrożeniu istnienia określonej wspólnoty politycznej (zabezpieczenie żywotnych interesów państwa koniecznych do jego przetrwania i rozwoju). Następnie zwrócił uwagę na kontrowersje związane z rozumieniem terminu „racja stanu”. I tak na przykład angielskojęzyczny odpowiednik tego zwrotu: „reason of state” nie oznacza tego samego, co polska „racja stanu”. Prelegent zaakcentował ponadto, że tylko w języku polskim określenie racji stanu jest rozumiane na sposób pozytywny. Prof. Rzegocki zauważył również, że po raz pierwszy w Polsce posłużono się tym terminem w XIX wieku (w tekstach M. Mochnackiego).

Przedstawiciele UKSW podczas sesji plenarnej.

Na pierwszym planie Anna Kazimierczak-Kucharska z mężem mgrem Danielem Kucharskim

Odpowiadając na pytanie – dlaczego tak późno posłużono się tym terminem w polskich tekstach – prelegent zaznaczył, iż „racja stanu” symbolizowała władzę absolutną. Natomiast w Polsce nastąpiła adaptacja rozumienia tego zwrotu do ujęcia polityki w rozumieniu klasycznie tomistycznym. Kończąc swoje wystąpienie, A. Rzegocki stwierdził, że mimo iż „racja stanu” jest zwrotem nadużywanym przez współczesnych polityków w Polsce i zarazem skompromitowanym po wydarzeniach I i II wojny światowej, to jednak warto się nim posługiwać, gdyż jest jednak powszechnie znane i mimo wszystko rozumiane pozytywnie (oznacza wyższe, poza jednostkowe racje, odnoszące się do wspólnoty). Warunkiem jednak przydatności w teorii polityki tego zwrotu jest jego właściwe zdefiniowanie.

Uczestnicy Konferencji. Na pierwszym planie dr Józef Szaniawski, obok płk. dr Jerzy Niepsuj, z tyłu - dr Lech Szyndler

Po wystąpieniu prof. A. Rzegockiego ogłoszono przerwę na kawę.
W drugiej części sesji plenarnej występowali: ks. prof. Tomasz Stępień, wicerektor Wyższego Metropolitarnego Seminarium Duchownego w Warszawie i profesor UKSW oraz prof. Artur Andrzejuk (UKSW i PUNO).

Ks. prof. Tomasz Stępień i dr Izabella Andrzejuk

Prof. Stępień w swoim referacie, zatytułowanym: „Rządy Opatrzności Bożej: Granice wolności człowieka wobec przymusu i konieczności”, zaprezentował problematykę dotyczącą pytania o granice ingerencji Boga (bogów) w życie i wolność człowieka. Prelegent przedstawił stanowiska w tej kwestii filozofów starożytnych pogańskich i wczesno-chrześcijańskich. Jednym z przykładów poglądów starożytnych na omawiany przez prelegenta tematy był Platon. Prof. Stępień zauważył, że u Platona funkcjonuje wieczne prawo sprawiedliwości, któremu podlegają i bogowie i ludzie. W tym też ujęciu bogowie, wykorzystując rozumność człowieka, angażują go do rządzenia światem. Inną, ciekawą kwestią w poglądach Platona jest uznanie przez niego polityki za jedną ze sztuk (techne), co oznaczałoby, że polityka nie opiera się na naturze, a w dalszej konsekwencji – nie podlega regułom i zasadom wynikającym z prawa naturalnego. W takim ujęciu – zdaniem prelegenta – polityka nie musi opierać się na obiektywnej sprawiedliwości, gdyż ta jest określana przez polityka. Prelegent przedstawił również stanowisko stoików w kwestii wolności i zdeterminowania ludzkiego losu. Z kolei w ich ujęciu wolność polegała na zgodzie na pewną konieczność losu. Taka postawa była wynikiem stoickiej filozofii, w której Logos jako rozum jest w każdej rzeczy i wyznacza właściwe miejsce dla niej. Zupełnie odmiennym stanowiskiem do poglądów stoickich były poglądy epikurejczyków, którzy uznali, iż nie ma żadnego zdeterminowania (opatrzności), wszelkie zmiany są podyktowane rozbijaniem ściśniętej masy atomów – a zatem są przypadkowe. Światem według epikurejczyków nie rządzą żadne prawa, a jedynym prawem jest to, które ustanowi rozum człowieka. Kończąc swoje wystąpienie, T. Stępień stwierdził, iż spór dotyczący wzajemnych relacji i zależności między wolną wolą człowieka a działaniem łaski Bożej jest jakby kontynuacją problematyki rozpoczętej już w starożytności, kiedy pierwsi filozofowie pytali o rozmiary wolności i zdeterminowania człowieka.

 Prof. Artur Andrzejuk

Ostatnim prelegentem w sesji plenarnej był prof. A. Andrzejuk, który zaprezentował referat zatytułowany: „Pokój jako główny cel polityki w ujęciu Tomasza z Akwinu”. Prelegent przede wszystkim określił, że w rozumieniu Akwinaty pokój jest pewnego rodzaju porządkiem, polegającym na tym, że wszystko pozostaje na właściwym miejscu. A. Andrzejuk zauważył również, że św. Tomasz wiązał pokój z cnotą (pokój jest skutkiem cnoty), gdyż wypływa on z miłości bliźniego, a z kolei miłość powoduje zgodność dążeń ludzkich (czyli kierowanie się do wspólnego celu). Prelegent zwrócił uwagę, że choć Akwinata jest zdecydowanym zwolennikiem zachowania pokoju, a wojnę uznaje za klęskę polityki, to jednak nie w każdej sytuacji zachowanie pokoju jest priorytetem. Dlatego też pokoju nie da się utrzymać z osobami niegodziwymi (bo to by oznaczało konieczność stania się również niegodziwymi). Prof. Andrzejuk stwierdził również – że w ujęciu Tomasza – pokój jest jednym z głównych zadań władzy w państwie. Władza bowiem według Akwinaty jest potrzebna w organizacji państwowej, gdyż wprowadza właśnie porządek we wspólnocie. Wśród czynników zapobiegających burzeniu pokoju zdaniem prelegenta można za św. Tomaszem wymienić: odpowiednią edukację i wychowanie, ustanawianie sprawiedliwych praw wraz ze skutecznym ich egzekwowaniem oraz sprawną armię.
Po wystąpieniu prof. A. Andrzejuka oraz po dyskusji ogłoszono przerwę na obiad.

 Dr Lech Szyndler i dr Mirosław Murat

Po przerwie na obiad wznowiono obrady w dwóch sekcjach. W sekcji A, pierwszym prelegentem i zarazem prowadzącym tę część konferencji był dr Mirosław Murat z Wyższej Szkoły Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki, którego wystąpienie nosiło tytuł: „Mit, jego funkcje w religii i polityce”. W swoim wystąpieniu prelegent przede wszystkim omówił rolę, jaką spełnia mit i mitologizacja rzeczywistości w budowaniu religijnej przestrzeni sacrum oraz sakralizacji organizowania rzeczywistości politycznej, pokazując zarazem, że mit stanowi swego rodzaju pomost między przestrzeniami sacrum (religii), a profanum (rzeczywistość politycznie pochodna). M. Murat przedstawił także kształtowanie się podejścia do pochodzenia władzy w kontekście historycznym, zwracając szczególną uwagę na koncepcje św. Augustyna oraz św. Tomasza. Prelegent pokazał jak współcześnie dokonuje się „sakralizacja struktury władzy” (zwrócił uwagę na zmianę roli religii w krajach postsowieckich – ze szczególnym naciskiem na zmianę roli Kościoła prawosławnego we współczesnej Rosji). Na koniec swojego wystąpienia postawił tezę, że mit w ponowoczesnym świecie jest pomostem spinającym tradycję z przewartościowaną rzeczywistością. Zdaniem prelegenta mit współcześnie oprócz roli wyjaśniającej, jest formą aktywizacji współczesnego człowieka, który powoli zaczyna wchodzić w stan konsumpcyjnie pochodnej egzystencjalnej hibernacji.

Dr Lech Szyndler

Kolejnym prelegentem był dr Lech Szyndler z UKSW, który przedstawił referat pod tytułem: „Kontemplacja jako narzędzie polityka”. Na potrzeby swego referatu prelegent określił kontemplację jako poznawczy odbiór realnego bytu. Tak rozumiana kontemplacja oznacza liczenie się z rzeczywistością w myśleniu i postępowaniu. W polityce oznacza także liczenie się z rzeczywistością, a przede wszystkim z rzeczywistością realnych osób. Referat wywołał żywą dyskusję, w której wzięli udział dr Murat i dr Bromski.

Przedstawiciele UKSW podczas sesji plenarnej. Na pierwszym planie dr Michał Zembrzuski

Ostatnim prelegentem w tej części sekcji był dr Jacek Grzybowski z UKSW, który zaprezentował referat zatytułowany: „Filozof potrzebuje polityki czy polityka potrzebuje filozofów? Dylematy mędrców i działaczy”. Swój referat rozpoczął od postawienia pytania, czy w ogóle potrzebna jest filozofia polityki. A jeśli jest potrzebna, to dla kogo: dla filozofów czy dla polityków? Takie postawienie kwestii podyktowane jest tym, że od samego początku dziejów filozofii wchodzi ona aktywnie w przestrzeń polityczną. Filozofowie zazwyczaj proponowali politykom lub nawet całemu społeczeństwu jakieś polityczne rozwiązania, formułowane z filozoficznego punktu widzenia. Historia pokazuje, że były to bardzo różne rozwiązania. W związku z tym ważna jest relacja filozofii i polityki, a jeszcze ważniejsze jest to, co filozofowie w polityce proponują.

Ks. dr Jacek Grzybowski i dr Mirosław Murat

Następnie w dyskusji zabierali głos dr J. Grzygowski i dr M. Murat, którzy skonstatowali, że wygłoszone referaty nie napawają optymizmem co do przyszłości. Na tę konstatację zareagował L. Szyndler, który podkreślił, że w każdych czasach, we wszystkich sytuacjach ludziom potrzebna jest mądrość, rozumiana jako połączenie poznania prawdziwościowego z prawością działania.
Obrady sekcji zostały wznowione po przerwie na kawę. Pierwszym prelegentem w tej części był dr Michał Zembrzuski UKSW, który zaprezentował referat zatytułowany: „Jak bronić się przed tyranem? Kilka filozoficznych uwag o politycznej trosce”. W nawiązaniu do poprzedniego wystąpienia, prelegent zauważył, że tyrani filozofię albo popierali, albo zwalczali, co potwierdza tylko, że filozofowie głosili bardzo różne koncepcje polityczne, gdyż tyranie są do siebie podobne. Polegają one na tym, że tyran sprawuje rządy wyłącznie w swoim wąsko pojętym interesie, a wszyscy poddani są jego sługami. Prelegent podkreślił, że w bardzo głębokich tyraniach społeczeństwo nawet nie zdaje sobie sprawy, że rządzi nim tyran. Następnie referent omówił ujęcia tyranii w tekstach Platona, Arystotelesa, Jana z Salisbury i Tomasza z Akwinu.

Dr Jolanta Kociuba i dr Mirosław Murat

Z kolei dr Jolanta Kociuba z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej podjęła w swoim wystąpieniu temat: „Postpolityka - teoria czy praktyka?” Prelegentka rozpoczęła swój referat od uwagi, że psychologia bardzo często dziś jest na usługach polityki i polityków i w ramach tak zwanego „marketingu politycznego” uczy metod manipulacji. Takie wykorzystywanie psychologii charakterystyczne jest dla postpolityki, co autorka przedstawiła na licznych przykładach. Podsumowując swoje wystąpienie, podkreśliła, że postpolityka oznacza zanik realnej polityki, rozumianej jako służba dobru wspólnemu. Postpolityka jawi się wobec tego jako rodzaj gry, zabawy (gry pozorów i wielkiego show). Postpolityka skutkuje także infantylizacją polityków, wśród których coraz trudniej wskazać prawdziwych mężów stanu.

Dr Jolanta Kociuba

Następnie dr Jakub Wójcik z UKSW wygłosił wystąpienie zatytułowane: „Źródło działania człowieka i powody jego antydziałań”. W swoim referacie dr Wójcik odróżnił przede wszystkim działanie od postępowania (zaznaczając, że w potocznych ujęciach obu tych terminów używa się zamiennie). Działania określił prelegent – zgodnie z tradycją filozoficzną - jako podstawę czynów człowieka. Działania w takim ujęciu dzieją się w relacji postępowania i same nie są relacją, można je jednak nazwać czynnością (klasycznie rozumianą, jako przejście z możności do aktu). Z kolei postępowanie jest pewną relacją pomiędzy podmiotowaną własnością dobra, a jej kresem (podmiotem odbierającym relację) jest wola człowieka. W dalszej części swego referatu prelegent postawił pytanie o powody złych działań człowieka. Wśród nich wymienił: świadome odrzucenie przez człowieka przyczyny sprawczej jego istnienia, pominięcie relacji osobowych i nadanie celom rangi rozstrzygającej, czy zaniedbanie umiejętności odczytywania prawdy i dobra i w konsekwencji kierowanie się zachciankami. Kończąc swoje wystąpienie, prelegent zwrócił uwagę, że omówione wyżej zagadnienia dotyczą również polityki i polityków.

Dr Jakub Wójcik

Jako kolejny wystąpił dr Krzysztof Wojcieszek z Wyższej Szkoły Pedagogiki Resocjalizacyjnej (Pedagogium), który zaprezentował referat: „Nałogowa osobowość naszych czasów, czyli jak rodzi się nowy totalitaryzm”. Wychodząc od stwierdzenia Jana Pawła II, że demokracja bez wartości łatwo przemienia się w totalitaryzm, prelegent omówił przypadki wprowadzania do polskiego prawa dopuszczenia do sprzedaży piwa podczas masowych imprez sportowych oraz dopuszczenia reklamy alkoholu. K. Wojcieszek podkreślił, że badania sondażowe wskazują, że społeczeństwo jest przeciwne wyszynkowi piwa na stadionach. Zapytał wobec tego, czy parlament działając wbrew aktualnej opinii społeczeństwa nie dokonał nadużycia w postaci „legislacyjnej przemocy”, charakterystycznej dla ustrojów totalitarnych. Wypadek ten dowodzi ponadto słabości państwa wobec dużych organizacji gospodarczych, które nie kierują się dobrem wspólnym lecz wyłącznie swoim doraźnym zyskiem, w imię którego lansują styl życia, polegający na poszukiwaniu chwilowych przeżyć. Prowadzi to zdaniem Wojcieszka do nałogowej osobowości naszych czasów.

Dr Krzysztof Wojcieszek

Z kolei w sekcji B, gdzie prowadzącym był prof. A. Rzegocki, pierwszym prelegentem była mgr Anna Kazimierczak-Kucharska z UKSW, która zaprezentowała referat pod tytułem: „Dualistyczna koncepcja istnienia człowieka w świecie – Teoria polityczna Marka Aureliusza” .

Prof. Arkady Rzegocki

W swoim wystąpieniu mgr Kazimierczak-Kucharska zwróciła uwagę, że zdaniem Marka Aureliusza człowiek jako istota rozumna stanowi nie tylko część świata, lecz jest również członkiem boskich rządów poprzez to, że jest posłuszny prawu naturalnemu oraz poprzez swoje działanie.

Prof. Arkady Rzegocki i mgr Anna Kazimierczak-Kucharska

Z rozumienia człowieka omawiany autor wyciągał zatem wnioski dla ludzkiego postępowania, które powinno być adekwatne do ludzkiej natury, co pociąga za sobą konieczność uczestniczenia w Rozumie powszechnym (pojmowanym jako porządek wszechświata, czy też swoista opatrzność nim rządząca). Marek Aureliusz uznawał istnienie łącznika pomiędzy rozumem i ustanowionym przez rozum prawem, którym jest prawo obywatelstwa. Zarówno obywatelstwo państwa jak i prawa posiada człowiek rozumny. Różnicę państwa i świata określa Marek Aureliusz przez współzależność części od całości: świat jest pewną całością (Państwem Powszechnym), w którym jak części zawierają się pojedyncze państwa. W takim porządku przynależność ludzi do Państwa Powszechnego jest drogą do dobra dla państwa partykularnego.

Mgr Anna Kazimierczak-Kucharska

Jako następny wystąpił dr Andrzej Nowik z UKSW i przedstawił referat zatytułowany: „Ocena wojny w etyce i teologii moralnej św. Tomasza z Akwinu”. Prelegent zaznaczył, iż w omawianych zagadnieniach św. Tomasz chętnie i często sięga do autorytetu św. Augustyna i Cycerona.

Dr Andrzej Nowik

Dr Nowik wymienił za Akwinatą trzy warunki sprawiedliwej wojny, którymi są:
a. Ogłoszenie wojny przez prawowitą władzę państwową;
b. Rozpoczęcie jej z powodów sprawiedliwych (causa iusta);
c. Dążenie do dobra i unikanie zła (co ma oznaczać uczciwy zamiar) – jako jej główny cel.
W swoim wystąpieniu prelegent zwrócił uwagę na trudności związane z interpretacjami Tomasza w warstwie teologicznej. Wydaje się bowiem, że Akwinata niezbyt wiernie, bądź bez przekonania interpretuje cytaty z Pisma Świętego. Ponadto św. Tomasz wypowiada się w sposób stanowczy przeciwko braniu udziału w wojnie przez osoby duchowne.
Na zakończenie prelegent dodał, iż analizując fragmenty tekstów Tomasza, poświęcone prowadzeniu wojny można odnieść przekonanie, że Tomasz był zdecydowanym przeciwnikiem wojen, które uznawał za ostateczność.

Dr Andrzej Nowik

Z kolei mgr Kamil Figórski, doktorant z UKSW w swoim wystąpieniu „Monarchia narodowa czy światowa? Spór Jana Falkenberga z krakowskimi koncyliarystami o pochodzenie i zakres władzy”, skupił się na zaprezentowaniu relacji władzy papieskiej i cesarskiej oraz na różnych stanowiskach, co do określania pochodzenia i natury władzy oraz państwa, które panowały w Polsce na przełomie XIV i XV wieku. Jako reprezentantów różnorodnych poglądów mgr Figórski wybrał: Jana Falkenberga – który jest reprezentantem skrajnej wersji teokracji pontyfikalnej oraz hierokratyzmu; Pawła Włodkowica – który reprezentuje stanowisko umiarkowane, szukające kompromisu między civitas maxima a państwem narodowym; Stanisława ze Skarbimierza – jako przykład odwołania się do klasycznych koncepcji politycznych, w których przede wszystkim fundamentem dobrze funkcjonującego państwa są cnoty obywatelskie.

 Uczestnicy obrad sekcji B

Z kolei mgr Konrad Szocik, doktorant z UJ w swoim wystąpieniu zatytułowanym: „Relacje między państwem a Kościołem z perspektywy zwolenników sekularyzacji” przedstawił różne rozumienia terminu „sekularyzacja” oraz omówił stanowiska zwolenników sekularyzacji.

 Mgr Konrad Szocik

Prelegent zaznaczył, iż sekularyzacja faktycznie może oznaczać różne rzeczy: rozdział administracyjny Kościoła i państwa, zanikanie praktyk religijnych, utratę znaczenia oraz instytucjonalnej roli religii, uwolnienie instytucji publicznych spod wpływu instytucji religijnych. K. Szocik zwrócił ponadto uwagę, iż wśród zwolenników sekularyzacji padały takie argumenty jak konieczność, aby przestrzeń publiczna była wolna od jakiegokolwiek zdeterminowania oraz, że religia powinna być sprawą prywatną. Poza tym sekularyzacja miała też zapewniać pewien pluralizm światopoglądowy.

 Mgr Konrad Szocik

Wystąpienie mgra K. Szocika było ostatnim wystąpieniem w pierwszej części sekcji B, po nim zaproszono prelegentów na kawę.
Jako pierwszy po przerwie kawowej wystąpił mgr Mariusz Malinowski z Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli. W swoim referacie zatytułowanym: „Projekt konserwatyzmu refleksyjnego wysnuty z myśli J. Woronieckiego oraz braci Bocheńskich: Innocentego i Adolfa”, przedstawił sylwetki zarówno znanych filozofów J.Woronieckiego i J. M. Bocheńskiego jak i Adolfa i Aleksandra Bocheńskiego, którzy byli znani bardziej jako politycy lub literaci. Prelegent zwrócił szczególną uwagę na ponadczasową uniwersalność treści przekazywanych w tekstach omawianych autorów.

 Mgr Mariusz Malinowski

Kolejnym prelegentem był płk. dr Jerzy Niepsuj, reprezentujący UKSW oraz Wojskową Akademię Techniczną w Warszawie, który zaprezentował referat: „Idea społeczeństwa obywatelskiego w encyklice Benedykta XVI Caritas in veritate” . Na początku swojego wystąpienia prelegent upomniał się o poszerzenie tematu konferencji o aspekt etyczny i ekonomiczny teorii polityki. Dr Niepsuj, omawiając encyklikę Benedykta XVI zwrócił przede wszystkim uwagę, że dla papieża budowanie społeczeństwa obywatelskiego polega na realizowaniu społecznej nauki Kościoła, a ta jest „głoszeniem prawdy miłości Chrystusa w społeczeństwie”.

 Płk. dr Jerzy Niepsuj

W takim kontekście miłość w prawdzie będzie stanowiła podstawę budowania relacji pomiędzy mniejszymi wspólnotami (rodzina) i pomiędzy większymi społecznościami (i to na wszystkich poziomach: ekonomicznych, politycznych, społecznych). Poza tym prelegent zwrócił też uwagę na postulat Benedykta XVI, aby wzajemne zależności między ludźmi i narodami zostały podporządkowane normom etycznym. W takiej wizji polityka staje się sztuką umiejętnych działań, które powodują, że dobra materialne są dostępne dla wszystkich.

Płk. dr Jerzy Niepsuj

Ostatnim prelegentem była dr Izabella Andrzejuk, która wygłosiła referat zatytułowany: „Uwagi o politycznej i kulturotwórczej roli Polski w ujęciu Tymona Terleckiego”. W swoim wystąpieniu prelegentka najpierw krótko przedstawiła sylwetkę Tymona Terleckiego, który był znanym teatrologiem, pisarzem oraz historykiem literatury. Ponadto Terlecki był profesorem w Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie (Londyn), oraz na Uniwersytecie w Chicago, a także pracował dla rozgłośni radiowej Radia Wolna Europa.

Dr Izabella Andrzejuk

Dr Andrzejuk zaznaczyła, że zainteresowania Terleckiego polityką nie należały do głównego nurtu jego działalności. Mimo tego jednak – zdaniem prelegentki – przyjrzeć się bliżej jego stanowisku, które dotyczyło pozycji Polski wobec Europy Zachodniej, a które zawarł w swojej książeczce: Polska a Zachód. Próba syntezy. I. Andrzejuk uznała, iż poglądy polityczne Terleckiego można określić jako pewnego rodzaju historiozofię Polski. W niej dzieje Polski są nakierowane na cel – nazywany przez autora realizowaniem polskiej racji stanu. Ponadto prelegentka zauważyła, iż według Terleckiego Polska realizowała na przestrzeni dziejów szczególną rolę państwa chroniącego prawdziwą kulturę Zachodu, będąc wierna podstawowym warunkom wyznaczającym cywilizację i kulturę łacińską.

Prof. Arkady Rzegocki i dr Izabella Andrzejuk

Po wystąpieniu I. Andrzejuk rozpoczęła się dyskusja, w której brali udział A. Nowik, P. Bromski i J. Niepsuj. Dyskusja dotyczyła pozycji katolickiej nauki społecznej wśród nauk oraz metodologicznym uwarunkowaniom, dla których dziedzina ta nie jest zaliczana do nauki.

Uczestnicy obrad sekcji B. Na pierwszym planie mgr Konrad Szocik

Obrady w sekcjach były ostatnim elementem konferencji i po ich zakończeniu konferencję zamknięto.

Dr Krzysztof Wojcieszek

Referaty uczestników konferencji dotyczyły między innymi analizy współczesnej polityki. Z tej analizy wyłania się negatywny obraz polityki, która stała się współcześnie postpolityką, nakierowaną na inne korzyści polityczne, aniżeli dbanie o dobro wspólne społeczeństwa. Polityka zamieniona na postpolitykę, skutkuje infantylizacją sfery politycznej, słabością państwa, bądź systemami totalitarnymi, co szczególnie akcentowali: J. Kociuba, K. Wojcieszek, J. Wójcik.

Dr Lech Szyndler

Wskazywano też, że wyjściem ze swoistego kryzysu polityki byłaby filozofia polityki, odwołująca się do klasycznych źródeł w wersji arystotelesowskiej (K. Klimski, J. Wójcik, A. Andrzejuk, A. Rzegocki, L. Szyndler). Prelegenci zwracali uwagę, iż filozofia polityki w takiej właśnie wersji funkcjonuje od dawna w polskiej tradycji (A. Rzegocki, A. Nowik).

Dr Paweł Bromski

Zgodne z nurtem filozoficznym, wyznaczonym przez Arystotelesa, liczenie się z rzeczywistością w myśleniu i postępowaniu sprowadza się w polityce do liczenia się z rzeczywistością realnych osób oraz umożliwia wskazanie na obiektywnie rozumianą sprawiedliwość. Takiego ujęcia polityki nie ma na przykład w ujęciach idealistycznych (platońskich), gdzie polityka jako dziedzina ludzkiej twórczości, nie podlega naturze człowieka i prawom naturalnym, lecz jest całkowicie wytworem jego działalności (T. Stępień). Takie podejście pozwala traktować instrumentalnie i sprawiedliwość i politykę, co ostatecznie prowadzi do sprowadzania tej ostatniej do poziomu „gry”, w której nie obowiązują żadne obiektywne zasady.

Płk. dr Jerzy Niepsuj, za nim mgr Daniel Kucharski - autor fotografii


 

Tekst: Izabella Andrzejuk

Zdjęcia: Daniel Kucharski