badania

sprawozdanie z KONFERENCJI
Prezydenci i Rządy Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie
w walce o niepodległą Polskę w latach 1939 - 1990

Sobota, 9 kwietnia 2011 r.

Pierwsza z serii Konferencji Kwietniowych PUNO
poświęconych pamięci Ryszarda Kaczorowskiego,
ostatniego Prezydenta RP na Uchodźstwie

W dniu 9 kwietnia 2011 roku odbyła się w Londynie, w budynku „Ogniska Polskiego”, które mieści się przy 55 Exhibition Road, międzynarodowa konferencja poświęcona tematowi: Prezydenci i Rządy Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie w walce o niepodległą Polskę w latach 1939 - 1990. Jej organizatorami byli przedstawiciele dwóch uniwersytetów: Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zgodnie z zamiarem organizatorów konferencja ta stanowiła pierwszą z zaplanowanych serii Konferencji Kwietniowych dedykowanych pamięci ostatniego Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie, Ryszarda Kaczorowskiego. Wśród gości pierwszej Konferencji Kwietniowej była pani prezydentowa Karolina Kaczorowska.


	„Ognisko Polskie”, przy 55 Exhibition Road. Na balkonie stoi Jerzy Ostoja-Koźniewski, ostatni minister skarbu II Rzeczypospolitej (w gabinecie premiera Edwarda Szczepanika)

Pani prof. Halina Taborska, prorektor PUNO, przywitała zgromadzonych gości i poprosiła o otwarcie konferencji Rektora, prof. Wojciecha Falkowskiego.

Prof. dr Wojciech Falkowski, rektor Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie otwiera konferencję

Po oficjalnym otwarciu konferencji oraz uczczeniu minutą ciszy pamięci tragicznie zmarłego w katastrofie smoleńskiej prezydenta Kaczorowskiego wystąpił senator Piotr Zientarski, reprezentujący na Konferencji Kwietniowej senacką Komisję Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą.

reprezentujący na Konferencji Kwietniowej senacką Komisję Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą

Uczestnicy konferencji: dr Bernice McManus Falkowska, pani prezydentowa Karolina Kaczorowska,

senator Piotr Zientarski, prof. Halina Taborska i (widoczna w drugim rzędzie) pani Krystyna Walewska-Huseynov,

Pierwszym prelegentem był prof. Wiesław Jan Wysocki z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W swoim referacie, zatytułowanym: „Prezydent Ryszard Kaczorowski” przybliżył uczestnikom konferencji sylwetkę śp. Prezydenta, prezentując jego życiorys oraz najważniejsze wydarzenia w politycznej i społecznej działalności R. Kaczorowskiego.

Prof. Wiesław Jan Wysocki z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Jako kolejny prelegent wystąpił prof. Jacek Piotrowski z Uniwersytetu Wrocławskiego z referatem pod tytułem: „Blaski i cienie pierwszej prezydentury na Uchodźstwie (1939-1990)”. J. Piotrowski przedstawił w nim zarówno mocne jak i słabe strony działalności politycznej prezydenta Władysława Raczkiewicza. Zdaniem prelegenta trudno ocenić prezydenturę Raczkiewicza jednoznacznie. Jako przykład takiej niejednoznaczności J. Piotrowski podał już sam moment desygnacji Władysława Raczkiewicza. Fakt ten bowiem z jednej strony można postrzegać jako sukces - gdyż pozwolił on na ocalenie ciągłości legalnych władz, z drugiej jednak, był porażką, gdyż w konsekwencji przyniósł tzw. „umowę paryską”, znacznie ograniczającą prerogatywy prezydenta, a wzmacniającą władzę premiera.

pod tytułem Blaski i cienie pierwszej prezydentury na Uchodźstwie (1939-1947)

Z kolei prof. Marek Kornat, reprezentujący Polską Akademię Nauk oraz UKSW, przedstawił referat zatytułowany: „Prezydentura Augusta Zaleskiego”. Prelegent w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, iż prezydent Zaleski był najdłużej urzędującym ze wszystkich Prezydentów Rzeczypospolitej na Uchodźstwie. Prof. Kornat omawiając sylwetkę A. Zaleskiego stwierdził, że był on wytrawnym dyplomatą i przenikliwym politykiem. Uzasadniając politykę A. Zaleskiego, M. Konrat zwrócił uwagę, iż prezydent był zwolennikiem idei legalizmu oraz że był przekonany o konieczności zachowania prezydentury niezawisłej od układów partyjnych – w zgodzie z postanowieniami Konstytucji z 23 kwietnia 1935 r.

Referatem kończącym pierwszą część konferencji było wystąpienie prof. Wiesława Hładkiewicza z Uniwersytetu Zielonogórskiego zatytułowane: „Rodem z Lwowa, prezydent Stanisław Ostrowski”.

Prof. Wiesław Hładkiewicz z Uniwersytetu Zielonogórskiego wygłasza referat

Po przerwie na kawę rozpoczęła się druga część konferencji, w której pierwszym prelegentem była dr Joanna Pyłat z PUNO. Zaprezentowała ona referat zatytułowany: „W służbie Rzeczypospolitej – rzecz o działalności Prezydenta Edwarda Raczyńskiego i Prezydenta Kazimierza Sabbata”. Dr J. Pyłat w sposób interesujący omówiła sylwetki i działalność obu prezydentów.

Dr Joanna Pyłat z PUNO zaprezentowała referat zatytułowany W służbie Rzeczypospolitej

– rzecz o działalności Prezydenta Edwarda Raczyńskiego i Prezydenta Kazimierza Sabbata

Następnie prof. Artur Andrzejuk z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (będący także profesorem PUNO) zaprezentował referat na temat „Ryszard Kaczorowski jako były Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1990 - 2010)”. Prelegent, omawiając działalność byłego prezydenta, zwrócił uwagę, iż można ją podzielić na trzy grupy: pierwszą z nich stanowią kontakty ze społecznościami lokalnymi w Polsce, drugą - szeroko rozumiany udział w życiu naukowym i wreszcie trzecia - uczestnictwo w działalności kombatanckiej. A. Andrzejuk zaznaczył również, że pozycja i wpływ na wydarzenia Ryszarda Kaczorowskiego jako byłego prezydenta były nie porównanie większe niż wtedy, gdy pełnił on swoją funkcję.

Prof. Artur Andrzejuk z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie prezentuje referat

na temat Ryszard Kaczorowski jako były Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1990 - 2010)

Drugą część konferencji zamykało wystąpienie ministra Jerzego Ostoi-Koźniewskiego, w którym wspominał on swoją wieloletnią współpracę z prezydentem Kaczorowskim. Pan minister zwrócił szczególną uwagę na takie zalety charakteru prezydenta jak: życzliwość wobec ludzi, wierność przyjaźniom oraz poczucie humoru, które nie wykluczało poważnego traktowania spraw ważnych politycznie.

Minister Jerzy Ostoja-Koźniewski wspomina czasy osobistej współpracy z Prezydentem Ryszardem Kaczorowskim.

Minister Jerzy Ostoja-Koźniewski i prof. Artur Andrzejuk podczas lunchu w przerwie Konferencji

Prof. Michael Fleming oraz prof. Arkady Rzegocki podczas lunchu w przerwie Konferencji

Senator Piotr Zientarski oraz Roman Mazur, Dyrektor do spraw Rozwoju PUNO (z lewej)

Prezes Fundacji Veritas, Wojciech Płazak, w dyskusji przy kawie z dr Joanna Pyłat i min. Arturem Rynkiewiczem

Trzecia część konferencji rozpoczęła się po przerwie na lunch. Jako pierwszy wystąpił w niej prof. Jan Ciechanowski z University College London. Jego referat był zatytułowany: „Generał Sikorski – generał ostatniej nadziei”.

Prof. Jan Ciechanowski wygłasza referat pt. Generał Sikorski – generał ostatniej nadziei

Kolejnym prelegentem był prof. Adam Dobroński z Uniwersytetu w Białymstoku, który przedstawił referat zatytułowany: „Edward Szczepanik – ostatni premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie”. A. Dobroński zwrócił uwagę, że E. Szczepanik - podobnie jak prezydent Ryszard Kaczorowski - pochodził z tego samego woj. białostockiego. Prelegent stwierdził ponadto, że brak jest w Polsce kompleksowych badań nad działaniami powojennych premierów (szczególnie od 1949 r.) oraz ich rolą w życiu Emigracji niepodległościowej. Prof. Dobroński w swoim wystąpieniu skupił się przede wszystkim na kontrowersjach, co do oceny piastowania przez Szczepanika funkcji premiera.

Prof. Adam Dobroński z Uniwersytetu w Białymstoku przedstawia referat zatytułowany

Edward Szczepanik – ostatni premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie

Z kolei prof. Michael Fleming z PUNO oraz z Akademii Nauk Humanistycznych i Ekonomicznych w Łodzi przedstawił referat zatytułowany: „British / Polish relations and the redrawing of Poland's borders: Inequality, hope and pragmatism”. Prelegent w swoim wystąpieniu skupił się przede wszystkim na problematyce ustalania granic w powojennej Polsce oraz na roli relacji pomiędzy polskim Rządem na Uchodźstwie a władzami Wielkiej Brytanii.

Prof. Michael Fleming, reprezentujący PUNO oraz z Akademię Nauk Humanistycznych i Ekonomicznych w Łodzi

przedstawia referat zatytułowany British / Polish relations and the redrawing of Poland's borders: Inequality, hope and pragmatism

Jako następny wystąpił prof. Adam Sudoł z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy przedstawił referat zatytułowany: „Wkład Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie do procesu podtrzymywania i utrwalania tożsamości narodowej Polaków na obczyźnie”. Prelegent omówił rolę polskiego rządu na obczyźnie od jego początków, aż do końca. A. Sudoł przede wszystkim przedstawił rolę rządu w podtrzymywaniu tożsamości narodowej Polaków. Ponadto prelegent podjął próbę przeanalizowania i oceny kierunków działalności rządu RP na uchodźstwie po 1945 roku.

Prof. Adam Sudoł z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy przedstawia referat zatytułowany

do procesu podtrzymywania i utrwalania tożsamości narodowej Polaków na obczyźnie

Ostatnim prelegentem był prof. Arkady Rzegocki z Uniwersytetu Jagiellońskiego (będący także profesorem PUNO). W swoim referacie zatytułowanym: „Polskie władze na obczyźnie – symbol czy realna siła?” przede wszystkim podjął refleksję rolą jaką odgrywały polskie władze na uchodźstwie. Prelegent zauważył, iż mimo niesprzyjających warunków geopolitycznych, funkcjonowanie polskich władz na Uchodźstwie było ważnym punktem odniesienia zarówno dla Polaków na obczyźnie jak i w Kraju, a ponadto z władzami liczyła się opinia międzynarodowa.

przedstawia referat zatytułowany Polskie władze na obczyźnie – symbol czy realna siła?

Po wystąpieniu prof. A. Rzegockiego odbył się panel dyskusyjny z udziałem wszystkich prelegentów. Ostatni akord stanowiło podsumowanie konferencji przez prof. Halinę Taborską, która była główną organizatorką konferencji. Następnie zaproszono zgromadzonych do grupowego zdjęcia, a po nim – na spotkanie towarzyskie w prawdziwym angielskim pubie.

Panel prelegentów (od lewej): prof. Marek Kornat, prof. Adam Sudoł, dr Joanna Pyłat, prof. Artur Andrzejuk, prof. Wiesław Hładkiewicz

Uczestnicy panelu. W pierwszym rzędzie JM Rektor PUNO, prof. Wojciech Falkowski z małżonką, dr Bernice McManus Falkowską,

pierwszy w drugim rzędzie - inż. Artur Rynkiewicz, minister do spraw Emigracji w drugim rządzie Edwarda Szczepanika (ostatnim rządzie RP na Uchodźstwie). Przy kamerze stoi Marek Borzęcki, niestrudzony dokumentalista imprez emigracyjnych

Wojciech Płazak, prezes Fundacji Veritas, zabiera głos podczas panelu referentów

Prof. Bolesław Indyk z Zakładu Badań Nad Emigracją PUNO zabiera głos podczas panelu referentów

Prof. Halina Taborska podsumowuje obrady pierwszej Konferencji Kwietniowej PUNO

Uczestnicy konferencji (od lewej): prof. Adam Sudoł, prof. Wiesław Hładkiewicz, dr Joanna Pyłat, prof. Michael Fleming, prof. Marek Kornat, prof. Halina Taborska, prof. Artur Andrzejuk, pani Karolina Kaczorowska, prof. Wojciech Falkowski, min. Jerzy Ostoja-Koźmiński, prof. Adam Dobroński, prof. Jan Ciechanowski, prof. Jacek Piotrowski, prof. Wiesław Jan Wysocki, prof. Arkady Rzegocki. Fotografował dyr. Roman Mazur.