Uczestnicy sympozjum przed budynkiem d. Uniwersytetu Jana Kazimierza: (od lewej) mgr Hanna Terelak,

prof. Jan Terelak, prof. Stanisław A. Porębski, ks. dr Kazimierz Mikucki, prof. Artur Andrzejuk, ks. dr hab. Tomasz Stępień

W dniach 1 – 3 maja 2007 roku odbyło się w lwowskim Wyzszym Seminarium Duchownym obrządku łacińskiego sympozjum zatytułowane: „Filozofia dla teologów”.  Sympozjum otworzył krótkim wystąpieniem J. Em. kardynał Marian Jaworski, Arcybiskup Metropolita Lwowski.

Następnie Ks. Dr Kazimierz Mikucki powitał wszystkich zebranych i poprosił prof. Dr hab. Jana Terelaka o przewodniczenie Sympozjum.

Kardynał Marian Jaworski i ks. dr Kazimierz Mikucki

Kardynał Marian Jaworski i prof. Jan Terelak

Pierwszy referat pt. ”Czy 2 + 2 = 4. Kilka uwag o prawdzie” wygłosiła prof. dr hab. Anna Lemańska. Pani profesor zwróciła uwagę na to, że współcześnie utożsamia się prawdę z pewnością. W ten sposób prawdą jest to, co nam w chwili obecnej odpowiada. Zdaniem prelegentki także w matematyce zaznacza się wyraźnie kryzys prawdy obiektywnej i obecnie – w tej dziedzinie nauki – dominuje ujęcie koherencyjne prawdy.

Prof. Anna Lemańska

Jako kolejny wystąpił ks. dr hab.  Tomasz Stępień. W swoim wykładzie zatytułowanym: ” Prawda wiary a prawda rozumu. Asymilacja greckiej filozofii w teologii chrześcijańskiej”, prelegent przedstawił poglądy Pseudo –Dionizego Areopagity. T. Stępień zaznaczył, iż Pseudo-Dionizy, będąc zarazem mnichem i filozofem, stanowi dobrą ilustrację dla zagadnienia łączenia prawd wiary z osiągnięciami ludzkiego rozumu. Ten mnich syryjski, żyjący na przełomie V i VI wieku, uznawał, że to chrześcijaństwo jest prawdziwą filozofią. Zdaniem Pseudo-Dionizego chrześcijaństwo także zwycięża filozofię grecką i ma prawo do tego, aby ją wykorzystywać i rozwijać zgodnie ze swoim duchem. Prelegent także zwrócił uwagę, iż zawiłą terminologię dzieł Pseudo-Dionizego można wyjaśnić dopiero wówczas, gdy umieści się je w kontekście polemiki chrześcijaństwa z pogańską filozofią grecką.

Ks. dr hab. Tomasz Stępnień

Drugą część sympozjum otworzył wykład prof. Dr hab. Stanisława Porębskiego zatytułowany: „Kryzys teologii spekulatywnej XIV wieku i jego konsekwencje w nauczaniu uniwersyteckim (ze szczególnym uwzględnieniem środowiska krakowskiego w XV wieku)”. Prelegent, omawiając kryzys teologii spekulatywnej na uniwersytecie krakowskim w XV wieku, przedstawił sylwetki najbardziej czołowych profesorów tamtego okresu: Jana Iznera, Bartłomieja z Jasła, Jana z Głogowa, Pawła z Worczyna oraz Jana ze Stobnicy. S. Porębski zwrócił uwagę, iż XV wieku  na Uniwersytecie Krakowskim zajmowano się z dużym sukcesem astronomią, natomiast metafizyka była dziedziną zaniedbywaną.

Prof. Stanisław Andrzej Porębski

Następnie ks. Dr Witold Baczyński wygłosił referat na temat „Patrystycznych inspiracji w myśli Hansa Ursa von Balthasara”. Prelegent nawiązując do wystąpienia T. Stępnia, zwrócił uwagę, że według von Balthasara, kluczowym zagadnieniem dla łączenia filozofii z teologią  jest pojęcie absolutu. Prezentowany przez W. Baczyńskiego filozof uważał również, że aby być dobrym filozofem trzeba przede wszystkim być dobrym teologiem.

Ks. dr Miron Hanus

- moderator WSD Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego

Na ostatnią, trzecią część sympozjum, składały się dwa wystąpienia. Jako pierwszy wystąpił prof. Dr hab. Artur Andrzejuk z wykładem zatytułowanym: „ Problem istnienia Boga w filozofii św. Tomasza”. Prelegent w swoim wykładzie zwrócił uwagę, iż Tomasz z Akwinu uważa, że istnienie Boga jest przez człowieka odkrywane w naturalnym dla człowieka procesie poznania i w naturalny sposób. Tomasz z Akwinu zarazem sprzeciwia się – zdaniem A. Andrzejuka - agnostycyzmowi i fideizmowi. Stoi on bowiem na stanowisku, że istnienie Boga nie jest nam bezpośrednio dane, ale, że można je udowodnić na drodze udowadniania wyjaśniającego (quia). Nauką, dzięki której można dowieść istnienia Boga jest filozofia bytu (inaczej metafizyka). Dowodzi ona istnienie Boga, jako przyczyny sprawczej istnienia każdego bytu jednostkowego. Prelegent zaznaczył, że jest to jedyny sposób na udowodnienie istnienia Boga, natomiast „drogi” św. Tomasza są filozoficzną ilustracją teologicznej tezy o poznawalności istnienia Boga poprzez naturalną działalność ludzkiego rozumu.

Biskup Marian Buczek i prof. Jan Terelak w drugiej części Sympozjum

Z kolei dr Izabella Andrzejuk zaprezentowała wykład: „Przyjaźń w ujęciu Arystotelesa i Tomasza z Akwinu jako przykład teologicznego poszerzenia problematyki filozoficznej”.

Dr Izabella Andrzejuk

Prelegentka przedstawiła problematykę przyjaźni u Arystotelesa, poszerzając ją  o zagadnienie miłości nadprzyrodzonej (caritas) według Akwinaty jako przyjaźni łączącej Boga z człowiekiem. W swoim referacie I. Andrzejuk stwierdziła, iż Tomasz stawia tezę, że współpraca człowieka z Bogiem  udoskonala samego człowieka  (w zgodzie z jego ludzką naturą). W ten sposób miłość nadprzyrodzona stanowi swoiste „dopełnienie” przyrodzonej miłości człowieka, jaką może się zwracać do innych.

Izabella Andrzejuk