91. urodziny Profesora Mieczysława Gogacza

Tomizm konsekwentny

Sprawozdanie z Sympozjum Tomistycznego,
połączonego z wręczeniem Nagród im. Mieczysława Gogacza

16 listopada 2019 roku

Prof. Mieczysław Gogacz

W dniu 16 listopada 2019 roku, w gmachu UKSW w Warszawie odbyło się kolejne już Sympozjum Tomistyczne, zatytułowane Tomizm konsekwentny. Było ono dedykowane prof. Gogaczowi, z okazji 93. rocznicy jego urodzin. Tradycyjnie już, sympozjum było połączone z uroczystością wręczania nagród za najlepsze prace magisterskie, poświęcone myśli tomistycznej.

Sympozjum otworzył i powitał gości prof. Artur Andrzejuk. Na początku poinformował, że tegoroczne spotkanie jest wyjątkowe, gdyż po raz pierwszy nie uczestniczy w nim Przewodniczący Kapituły Nagrody, prof. Gogacz, ponieważ przeziębienie uniemożliwiło mu udział w tym spotkaniu. Następnie Andrzejuk przywitał prof. Jerzego Nitychoruka, rektora Wyższej Szkoły im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej i gościa honorowego Kapituły Nagrody, oraz jego Małżonkę, mgr Marię Nitychoruk. Wśród witanych gości zostali też wymienieni: prof. Anna Lemańska (UKSW), prof. Maria Janik-Czachor (prof. Instytutu Chemii Fizycznej PAN), dr Paweł Bromski (rektor WSSMiA oraz sponsor Nagród), Andrzej Bernhard i Mikołaj Mościcki (goście z Paryża i dawni studenci prof. Gogacza), o. dr Maciej Handzel, Paulin z Krakowa, mgr Bartłomiej Krzych i mgr Paweł Zarosa (tegoroczni laureaci nagrody), patroni nagrody – ks. Bp Wiesław Mering i red. Wojciech Płazak (prezes Fundacji Veritas w Londynie). Prof. Andrzejuk wspomniał też min. Artura Rynkiewicza, ostatniego ministra Rządu RP na Uchodźstwie, który zmarł 15 września 2019 roku. Był on łącznikiem między Kapitułą Nagrody a londyńskim Veritasem (A. Rynkiewicz lotnikiem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a następnie RAF-u)

Artur Andrzejuk poinformował ponadto, że medialnymi patronami sympozjum są Rocznik Tomistyczny i Katedra Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej. Ponadto zaprezentował także książkę poświęconą działalności naukowej Mieczysława Gogacza, która została przygotowana i wydana w ramach grantu: Pomniki polskiej filozofii chrześcijańskiej XX wieku.

Kolejnym etapem sympozjum było wręczanie przyznanych nagród. Tę część prowadził dr Michał Zembrzuski. Do wręczania nagród zostali poproszeni dr Jerzy Niepsuj (członek Kapituły Nagrody) oraz dr Paweł Bromski (sponsor).

Mgr Bartłomiej Krzych z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II otrzymał złotą nagrodę za pracę zatytułowaną: Liturgia jako auctoritas w myśli teologicznej św. Tomasza z Akwinu na przykładzie traktatu De Christo w „Sumie Teologii”. Z kolei mgr Paweł S. Zarosa z Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał nagrodę srebrną za pracę zatytułowaną: Ciało – płeć – emancypacja. Znaczenie ciała w myśli Karola Wojtyły oraz Judith Butler.

Po rozdaniu nagród dr hab. Magdalena Płotka, prowadząca kolejną część sympozjum zaprosiła prof. Nitychoruka do wygłoszenia wykładu, zatytułowanego: Dzieło stworzenia oczami geologa. Prelegent na początku wystąpienia zwrócił uwagę, że geologia jest stosunkowo młodą nauką, gdyż ma ok. 300 lat. Zarazem scharakteryzował ją jako naukę o Ziemi. Oznacza to, że dla geologa podstawowe źródło wiedzy stanowią skamieniałości oraz ich ułożenie w poszczególnych warstwach ziemi. Prof. Nitychoruk zaznaczył, że biblijny opis stworzenia pasuje do wyników badań geologicznych i opisów poszczególnych skamieniałości. Zwrócił też uwagę, iż powszechnie przyjmowana w koncepcjach ewolucjonistycznych teoria Wielkiego Wybuchu powinna zostać nieco zmieniona. W imię logicznego myślenia trudno jest bowiem przyjąć, że „z niczego powstało coś”. Dlatego też prelegent zaproponował, aby zamiast tego posłużyć się określeniem z Biblii: „na początku było Słowo”. Wszechświat miałby więc swój początek w Słowie, a nie w Wielkim Wybuchu. Według geologii początek wszechświata datuje się na ok. 14,5 miliardów lat temu, zaś powstanie życia na 3,5 miliarda lat temu. Prelegent zaznaczył także, iż geologia nie jest w stanie znaleźć odpowiedzi na pytanie jak powstało na Ziemi życie. W formowaniu się życia na Ziemi nie da się także zastosować zasada ewolucyjna, według której pojawiało się ono od form prostszych do bardziej złożonych (odkrywane skamieniałości nie potwierdzają tego). Wreszcie samo stworzenie człowieka nastąpiło 30 – 40 tysięcy lat temu. Prelegent odniósł się również do geologicznej koncepcji ewoluowania homo sapiens: od małpy, przez neandertalczyka, aż do człowieka rozumnego, zauważając, iż ingerencja Stworzyciela zmienia całkowicie byt stworzony, dzięki czemu na Ziemi pojawia się człowiek jako byt rozumny. Dla prelegenta oznacza to, że człowiek był zawsze taki sam, zaś o ewolucji możemy mówić na poziomie postępu technicznego.

Po wystąpieniu gościa honorowego laureaci nagrody zaprezentowali główne tematy swoich prac magisterskich.

Mgr Krzych swoje wystąpienie rozpoczął od uzasadnienia doboru tematu magisterium, zaznaczając, że w ten sposób połączył swoje pasje, którymi są tomizm oraz liturgia. Prelegent zaznaczył, iż nie ma kompleksowego opracowania, które byłoby poświęcone związkom liturgii z teologią w ujęciu Akwinaty, choć tematy z tego zakresu najczęściej podejmują autorzy hiszpańscy. B. Krzych w swoim wystąpieniu wymienił również dzieła św. Tomasza, w których można odnaleźć wątki poświęcone liturgii. Należą do nich: O prawie, O Sakramentach, Expositio Missae, Sentencje.

Zdaniem prelegenta Akwinata do liturgii wprowadza realistyczną antropologię. W opracowywanym przez siebie traktacie De Christo, prelegent odnalazł 12 odwołań Tomasza do liturgii. Ostatecznie Krzych za św. Tomaszem z Akwinu określił liturgię jako strażniczkę i wyrazicielkę wiary.

Drugi z nagrodzonych laureatów, Paweł S. Zarosa, w swoim wystąpieniu skupił się na uwypukleniu różnic w postrzeganiu płci oraz ciała w interpretacji porównywanych przez niego autorów: Wojtyły i Butler. Prelegent zaznaczył także, że wizja seksualności ludzkiej u wymienionych autorów jest odmienna. Rozumienie seksualności w ujęciach Wojtyły można określić jako chrześcijańskie (łączące tomizm z fenomenologią), zaś u Butler jako feministyczne (w wersji feminizmu amerykańskiego, skupiającego się na badaniu struktur językowych). W tych odmiennych postawach Zarosa widział źródło dalszych różnic pomiędzy porównywanymi autorami. Orientację filozoficzną Wojtyły określił bowiem jako realistyczną, natomiast Butler – jako strukturalizm. W ten sposób można wskazać, że dla Wojtyły kluczowe dla rozumienia płci i seksualności jest ujęcie osoby (perspektywa osobowa). Ciało bowiem wyraża prawdę o osobie. Natomiast Butler interesuje się wyłącznie pojęciem człowieka i pojęciem płci i w swoich analizach nie wychodzi poza sferę pojęć.

Kończąc swoje wystąpienie Zarosa zaakcentował, że feminizm w wersji uprawianej przez Butler proponuje „płynną rzeczywistość”, w której język kształtuje podmiot.

Prowadzący sympozjum prof. Andrzejuk, po zakończeniu wystąpienia ostatniego prelegenta zaprosił wszystkich uczestników na poczęstunek i rozmowy w kuluarach. Poinformował również wszystkich, że kolejne sympozjum tomistyczne odbędzie się 21 listopada 2020, również o godzinie 13.30 i już dziś wszystkich zainteresowanych zaprasza.