Sprawozdanie

 

 

Tomizm na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej, zatytułowanej: „Rzeczywistość i jej reprezentacje – od mimetyzmu do konstruktywizmu”

  Kazimierz Dolny 

 2-4 września 2015 

 

 

W dniach od 2 do 4 września 2015, w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą, odbyła się już druga Ogólnopolska Konferencja Interdyscyplinarna z cyklu: „Co i jak poznajemy przez obrazy?”, zorganizowana przez dra hab. Macieja Teodora Kociubę z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Organizator postawił sobie za cel próbę odpowiedzi na wiele nurtujących pytań, które skupiały się wokół najważniejszego – jak za pomocą obrazu człowiek poznaje świat.

Konferencja prawdziwie miała charakter interdyscyplinarny, gdyż zgromadziła naukowców zajmujących się z wielu stron problematyką obrazów. Poza filozofami pojawili się socjologowie, historycy sztuki, kognitywiści, muzykolodzy, religioznawcy, prawnicy, a także osoby zajmujące się sztuką filmową (i wiele innych).

Na konferencji pojawili się także przedstawiciele i współpracownicy Katedry Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Prof. Artur Andrzejuk wystąpił z referatem: „Średniowieczny spór o rolę species w poznaniu”. W swoim wystąpieniu wskazał na źródła dyskusji nad zagadnieniem species (spór o uniwersalia), a także na stanowiska i kontrowersje z nim związane. Podkreślił wyraźnie dyskusję nad realizmem poznawczym, który nie zawsze wśród średniowiecznych myślicieli był taki oczywisty (Bonawentura, Henryk z Gandawy, Duns Szkot). Akcentując wyraźnie stanowisko Akwinaty w sprawie species i zarazem uzasadniając wagę jego rozstrzygnięcia, wyjaśnił sposób powstawania form poznawczych w człowieku. Uznał, że zasadniczą kwestią w tej tematyce jest jedność poznawanej rzeczy, odwzorowana w species zmysłowej (zmysł wspólny), a także intelektualnej (intelekt możnościowy).

 

   Dr Michał Zembrzuski  

 

Z kolei dr Michał Zembrzuski zaprezentował temat: „Co jest przedmiotem pamięci – obraz czy to, co przedstawia? Komentarz autorów średniowiecznych (Albert Wielki, Akwinata i Piotr z Owernii) do rozwiązania Arystotelesa”. Podkreślił on Arystotelesowskie rozumienie przedmiotu pamięci i jej związek z wyobraźnią (phantasia). W swoim referacie przedstawił także średniowieczne interpretacje dotyczące przedmiotu pamięci, zawarte w trzynastowiecznych komentarzach do De memoria et reminiscentia. Jak zaznaczył, Arystoteles wiążąc działanie mnemoniczne z obrazami, rozstrzygnął postawione w tytule referatu pytanie na rzecz widzianego przedmiotu jako tego, co w wyobrażeniu i poprzez nie, jest przypominane. Sugerował, że średniowieczne ujęcia, dzięki bogatszej wiedzy na temat władz i zdolności duszy, pozwoliły na modyfikacje rozumienia pamięci i jej związku z obrazem (zachowywanie, dyspozycja względem obrazu a także pamięć czynna, będąca aktualnym widzeniem obrazu).

 

   Dr Izabella Andrzejuk  

 

Dr Izabella Andrzejuk z Wyższej Szkoły Komunikowania Politologii i Stosunków Międzynarodowych przedstawiła referat zatytułowany: „Czego nie poznajemy przez obrazy? Fenomen doświadczenia mistycznego”. Próbując wyostrzyć rozumienie doświadczenia mistycznego, odróżniła je od świętości życia, łaski płynącej od Darów Ducha św., cnót teologicznych. Zaproponowała tomistyczne rozumienie doświadczenia mistycznego, które jest pewnym rodzajem poznania istnienia Boga, charakteryzowanym przez nagłość, bezpośredniość, nieobecność pojęć, ale z jednoczesną pewnością tego, co w poznaniu tym się dokonało.

 

   Dr Izabella Andrzejuk z doc. dr. hab. Mirosławem Muratem  

 

Referat dr I. Andrzejuk wywołał największe emocje i długotrwałą dyskusję, która została przerwana przez organizatora zaproszeniem na posiłek. Cała konferencja zresztą, ze względu na interdyscyplinarny charakter, odbywała się w atmosferze gorących dyskusji i wielostronnych odpowiedzi na niezwykle frapujące pytania.

 

Michał Zembrzuski